GPSR a produkt kosmetyczny – co zmienia rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów?

Unia Europejska zmierza w kierunku coraz wyższego poziomu ochrony konsumentów. Wraz z wejściem w życie rozporządzenia w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów (General Product Safety Regulation – GPSR), wymogi dotyczące produktów konsumpcyjnych zostały ujednolicone i dostosowane do współczesnych wyzwań, takich jak rozwój e-commerce i postęp technologiczny. Rozporządzenie o ogólnym bezpieczeństwie produktów, obowiązujące od 13 grudnia 2024 r., wskazuje przede wszystkim, że wszystkie produkty wprowadzane na rynek UE powinny bezpieczne – niezależnie od kanału sprzedaży czy kraju pochodzenia.

Jakich produktów dotyczy GPSR?

GPSR ma zastosowanie do produktów, które wprowadza się do obrotu lub udostępnia na rynku UE w zakresie, w jakim prawo Unii Europejskiej nie zawiera przepisów szczególnych, regulujących bezpieczeństwo danych produktów. Obejmuje zarówno produkty nowe, jak i używane, niezależnie od miejsca sprzedaży.

Pomimo tego że produkty kosmetyczne podlegają już sektorowym regulacjom, takim jak rozporządzenie 1223/2009, znajdują się one w grupie produktów zharmonizowanych (załącznik I  Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie nadzoru rynku i zgodności produktów) i z tego względu częściowo podlegają pod przepisy GPSR.

Co więc powinno być priorytetem, unijne prawodawstwo harmonizacyjne produktów czy przepisy dotyczące ogólnego bezpieczeństwa?

Z jednej strony mamy unijne prawodawstwo harmonizacyjne, dotyczące konkretnych grup produktów – kosmetyków, elektroniki, zabawek i wielu innych. To ono określa szczegółowe wymagania dla danej branży. Z drugiej zaś strony istnieje rozporządzenie w sprawie ogólnego bezpieczeństwa produktów – akt prawny, który tworzy sieć bezpieczeństwa dla wszystkich produktów wprowadzanych na rynek UE, szczególnie tam, gdzie przepisy sektorowe nie obejmują pewnych ryzyk lub nie istnieją. GPSR nie zastępuje przepisów sektorowych – nie jest konkurencją dla prawodawstwa harmonizacyjnego, ale jego uzupełnieniem. Produkty, które są już objęte szczegółowymi regulacjami, podlegają przede wszystkim swojemu sektorowemu prawodawstwu, a GPSR wkracza na scenę tylko wtedy, gdy pojawiają się zagrożenia, nieuwzględnione w prawie sektorowym. W praktyce oznacza to, że GPSR znajduje zastosowanie również branży kosmetycznej, rozszerzając wymagania związane z bezpieczeństwem produktów, zwłaszcza w kontekście ich sprzedaży online i nadzoru rynkowego.

Sprzedaż online na nowych zasadach

Szczególnie istotnym aspektem wynikającym z rozporządzenia o ogólnym bezpieczeństwie produktów dla branży kosmetycznej jest artykuł 19, dotyczący sprzedaży na odległość. Wprowadza on obowiązek odpowiedniego oznaczenia ofert handlowych w sprzedaży na odległość.  Oznacza to, że konsumenci kupujący online powinni mieć dostęp do danych o producencie, informacji umożliwiających identyfikację produktu (zdjęcie, rodzaj i inny identyfikator produktu) oraz wszelkich ostrzeżeń lub informacji dotyczących bezpieczeństwa produktu.

W przypadku produktów kosmetycznych istotne jest więc umieszczenie danych osoby odpowiedzialnej za produkt tj. nazwy firmy, adresu pocztowego oraz adresu elektronicznego, który rozumiany jest jako adres e-mail lub adres strony internetowej przenoszącej bezpośrednio do formularza kontaktowego. Dodatkowo w ofercie internetowej sprzedaży kosmetyku powinno znaleźć się zdjęcie, pozwalające na identyfikację produktu, jego funkcja oraz inne informacje, które są identyfikatorem produktu, na przykład nazwa, linia, znak towarowy itp. Ponadto ważne jest również umieszczenie informacji związanych z bezpieczeństwem, czyli szczególnych środków ostrożności wymaganych na mocy rozporządzenia 1223/2009, których należy przestrzegać podczas stosowania produktu czy innych ostrzeżeń dotyczących produktu np. zaleconych przez Safety Assessora.

W kontekście artykułu 19 GPSR i sprzedaży internetowej produktów kosmetycznych kluczowe jest określenie odpowiedzialności za zgodność z obowiązującymi regulacjami. Jeśli sprzedawca internetowy nie jest osobą odpowiedzialną, jego obowiązki wynikają z przepisów ogólnych, tj. GPSR. W takiej sytuacji odpowiedzialność za zgodność internetowych ofert sprzedaży kosmetyków jest współdzielona między osobę odpowiedzialną, a podmiot prowadzący sprzedaż internetową. Sprzedawca ma obowiązek wyświetlenia wymaganych informacji na swojej platformie sprzedażowej, aby zapewnić konsumentom pełny dostęp do niezbędnych informacji. Osoba odpowiedzialna z kolei ma obowiązek dostarczenia wymaganych danych i ich bieżącej aktualizacji.

Kiedy produkt stwarza zagrożenie – odpowiedzialność producentów

Na rynku może dojść do sytuacji, w których produkt stwarza zagrożenie dla konsumenta lub wykrycia poważnych wad mogących wpłynąć na jego użytkowanie. W takiej sytuacji producent wprowadzający produkt na rynek jest zobowiązany do niezwłocznego zgłoszenia wszelkich wypadków związanych z jego użytkowaniem – wynika to z artykułu 20 GPSR i dotyczy również produktów zharmonizowanych. Zgłoszenie powinno zostać przekazane właściwym organom państwa członkowskiego, w którym doszło do incydentu, za pośrednictwem platformy Safety Business Gateway. Platforma ta pozwala producentom na szybkie przekazywanie informacji o zagrożeniach do odpowiednich organów krajowych. Dzięki cyfryzacji tego procesu czas reakcji na potencjalne ryzyko jest krótszy, co zwiększa ochronę konsumentów. W związku z regulacją o ogólnym bezpieczeństwie produktów producent nie tylko odpowiada za jakość i bezpieczeństwo wprowadzanych produktów, lecz także ma obowiązek monitorowania ich wpływ na użytkowników i w sytuacji wykrycia zagrożenia odpowiednio reagować.

W stronę kultury odpowiedzialności i transparentności

Myśląc o bezpieczeństwie produktów, także kosmetycznych, wszyscy uczestnicy rynku powinni być świadomi, że to nie tylko wymóg prawny, ale przede wszystkim zobowiązanie wobec konsumentów. W dynamicznie zmieniającym się otoczeniu regulacyjnym i informacyjnym bardzo ważne jest nie tylko dostosowanie się do nowych przepisów, lecz także budowanie kultury odpowiedzialności i transparentności. Dzięki rozporządzeniu o ogólnym bezpieczeństwie produktów ryzyko związane z użytkowaniem niebezpiecznych produktów będzie minimalizowane, a podmioty odpowiedzialne za wprowadzane produkty w przypadku zagrożenia w kontekście bezpieczeństwa produktu powinny móc działać szybciej i skuteczniej.